Văn chương mạng là văn chương đích thực, bình đẳng với tất cả các loại hình văn chương khác đã có.
Những ngày qua, bàn luận về văn chương mạng thu hút được sự quan tâm của nhiều người, nhiều giới, vì nhiều lý do: sự kiện mạng yahoo 360 đóng cửa, sự ra đời của trang web vanhocmang.net và sự lên tiếng của một số nhà lý luận văn học trước những thách thức mà văn chương mạng đưa lại.
Trong bài báo “Về hệ thống lý luận văn chương”, có hai khái niệm khác được tác giả đề cập đến, và coi đó là một trong những thách thức của hệ thống lý luận hiện thời, để từ đó kêu gọi “Lý luận văn chương dân tộc giữa lúc này đang có nhu cầu xây dựng một hệ thống từ mình, vì mình, do mình và cho mình. Nói cách khác là cần làm, phải làm, kiên quyết làm. Không thể chậm trễ hơn được nữa”, đó là: văn chương lên mạng và văn chương của mạng.
Việc hiểu văn chương mạng như vậy hoàn toàn không chính xác. Văn chương lên mạng và văn chương của mạng thực chất chỉ là một. Cả hai đều là văn chương tồn tại trong không gian sinh tồn mới là mạng internet. Khái niệm văn chương của mạng hoàn toàn vô nghĩa, vì mạng internet không thể là điều kiện, càng không phải là cái sinh ra văn chương, nên không thể gọi là văn chương của mạng. Văn chương từ xưa đến nay, và sau này cũng vậy, luôn là văn chương của con người.
Như vậy, văn chương mạng chỉ là văn chương được đưa vào môi trường sinh tồn mới là mạng internet. Vậy chẳng có gì là chính thống hay không chính thống, chủ cấp hay thứ cấp ở đây cả.
Văn chương mạng, vì thế không thể là thứ văn chương thứ cấp như quan niệm của một số người. Với văn chương mạng hoặc bất cứ loại hình văn chương nào khác, chỉ có tác giả thứ cấp, chứ không có văn chương thứ cấp.
Nếu trước đây khi in ấn chưa phát hành, văn chương chỉ truyền từ người viết đến với người đọc qua hình thức là các văn bản viết tay, được truyền đi bằng bồ câu đưa thư hoặc kị sĩ cưỡi ngựa, tạm coi là tao nhã và quí tộc, thì khi in ấn ra đời, văn chương in ấn được phổ cập rộng rãi và ai thích cũng có thể mua, một số người khi đó rất có thể cũng cho rằng thứ văn chương in ấn đó không phải là văn chương chính thống, chỉ là văn chương thứ cấp dành cho tầng lớp bình dân vì ai cũng có thể tiếp cận được, bất kể khi nào họ muốn vì chỉ cần bỏ chút tiền ra hiệu sách là có thể mua được.
Nhưng thực tế chứng minh ngược lại. Chính hình thức in ấn phát hành phổ biến đã nâng cao giá trị và sức ảnh hưởng của văn chương.
Văn chương mạng cũng vậy, không làm giảm giá trị của văn chương mà ngược lại, làm cho văn chương thêm phong phú, giàu sức ảnh hưởng và thêm giá trị vì trở nên tiện lợi cho quá trình thưởng thức. Về bản chất, văn chương mạng cũng giống như các loại hình văn chương khác, đều là sản phẩm của tư duy. Chúng chỉ khác nhau ở không gian sinh tồn mà thôi.
Vậy văn chương mạng là gì? Có thể định nghĩa: Văn chương mạng là văn chương được lưu trữ và truyền tải đến người đọc thông qua mạng internet. Về nguyên tắc, văn chương mạng cũng bình đẳng như văn chương truyền miệng, văn chương in ấn. Chúng chỉ khác nhau ở phương tiện lưu trữ và truyền tải, còn bản chất vẫn là văn chương. Vì thế, sự xuất hiện của văn chương mạng chẳng có gì là thách thức lý luận văn chương hiện thời cả.
Vậy vai trò của mạng internet là gì? Chỉ đơn thuần là một không gian sinh tồn mới của văn chương so với các không gian sinh tồn truyền thống. Vì mạng internet tiện lợi cho việc lưu trữ và truyền tải, nên nhiều người đưa văn chương vào đó để văn chương sinh sống và phát triển, đơn giản vậy thôi.
Trong không gian sinh tồn mới này, văn chương có nhiều hàng xóm mới là âm thanh, hình ảnh, được liên kết với tác phẩm văn chương nhờ chức năng hyperlink –tạm dịch là siêu liên kết – để tạo ra hypertext – tạm dịch là siêu văn bản (giải thích là văn bản điện tử như một số người e rằng không chính xác). Các hàng xóm của văn chương trong môi trường internet chỉ có vai trò làm rõ hơn cái mà văn chương đề cập, làm người đọc hiểu rõ hơn nó, cảm thụ nó thấu đáo hơn thông qua sự cảm nhận của những dạng giác quan khác.
Khi yahoo 360 đóng cửa, văn chương mạng Việt Nam rơi vào một cơn thoái trào nhỏ vì tác giả và độc giả tứ tán mỗi người một nơi, đến mức có người phải đặt câu hỏi, Văn chương mạng: Tồn tại hay không tồn tại? Xin trả lời: Văn chương mạng đã, đang và sẽ tồn tại. Chỉ khi nào môi trường sinh tồn của văn chương mạng bị tiêu diệt – tức mạng internet toàn cầu bị sập hoặc xóa bỏ - một điều gần như chắc chắn không thể xảy ra, thì văn chương mạng mới không tồn tại nữa. Mà nếu có xảy ra chuyện đó, thì văn chương nói chung và văn chương mạng nói riêng sẽ mở rộng sang một không gian sinh tồn mới khác, song song với những không gian sinh tồn đã có, sao cho phù hợp hơn trong điều kiện công nghệ mới.
